ترقیات عالم روبه به بالاستما از بالا به پایین می ترقیم ،

1میرعبدالواحد سادات  

از شمس النهار ، بنیاد گزاری مطبوعات مدرن  ، آغاز تجدد و مدرنیته در نیمه دوم قرن (۱۹ م )

تا : 

رادیو شریعت  ، طالبانیزیم  و مردود خواندن تجدد  ،  در اخیر ربع اول قرن (۲۱ م )  

در نیمه دوم قرن ( ۱۹ م ) علامه سید جمال الدین و در اخیر ربع اول قرن (۲۱ م) هیبت اله آخوند طراز دیوبندی 

اوایل قرن (۲۰ م ) نهضت مشروطیت و سر باختن سالار آن مولانا محمد سرور واصف قندهاری در راه آزادی و با این پیام وخشورانه تاریخی : 

ترک جان و ترک مال و ترک سر 

در ره مشروطه اول منزل است 

در اواخر ربع اول قرن ( ۲۱ م ) برقراری امارت اسلامی ( اسارت اسلامی ) قندهار 

در اوایل قرن ( ۲۰ م ) سراج الاخبار و مولوی عبدالروف “ خاکی ” 

در اخیر ربع اول (۲۱ م ) شیخ عبدالحکیم « بحر العلوم » اکوره ختک پاکستان 

صد سال قبل : 

قانون اساسی ، قانون مطبوعات ، نهضت امانی و محمود طرزی ، داوی ، محمد ولی خان دروازی ، لودین ،  غبار ، نذیهی   و در تداوم آن محمودی ، مولانا خسته ، سید اسماعیل بلخی ، انیس و … 

در ربع اخیر قرن ۲۱ م ) و در روز مطبوعات : 

فتوای قتل مخالفان در خارج توسط نطاق سابق شبکه حقانی 

با این مرور ارتجالی و نه ارتجاعی ، کلام شاعر  که در شروع تذکار بافت ، مصداق حال و روز گار ما است .

مقصر کی است ؟ 

پاسخ عام و شعار زده ما این است که : 

اجنبی و از انگلیس ، تا روس ، امریکا و پاکستان و … 

اما : 

جواب شعوری و نقادانه این است که : 

خود ما و من مقصرم ! 

شاید این دلیل ساده پشتوانه استدلال ما شود که : 

هیچگاهی و در تمام دوره ها در دفاع از ارزش‌ها و بویژه ارزش متعالی آزادی ، حق بیان و مطبوعات آزاد پیگیر و استوار نبوده ایم . 

به همین خاطر در روز جهانی جهانی مطبوعات حرف و سخن محکم در تبجیل از ین روز نداریم . 

به هر حال : 

باید پاسدار و مدافع مطبوعات آزاد باشیم که وجدان جامعه متمدن و رکن چهارم قدرت است . 

افغانستان در شرق  و اسيا در رديف محدود كشور هاى قرار دارد كه سابقه داشتن مطبوعات ان تا يك و نيم ميرسد .

سوم ماه مى  روز جهانى ازادى مطبوعات است و افغانستان زیر سیطره طالبان و در بیست ماه اخیر بسرعت دراه تهدید و تحدید ازادی مطبوعات سیر مینماید و حسب گذارش منتشره امروز ( ۳۴ ) مرحله سقوط نموده است . 

شمس النهاربحيث اولين اخبار درنخستین مطبعه سنگی کشور ودر  باغ علم گنج به اهتمام مرحوم میرزاعبدالعلی خان ، بچاپ رسيد  . این اخبارنقطه عطف تلاش امیرشیرعلیخان درتطبیق ریفورمها بخاطر دولت سازی و تغیرات اجتماعی بود و نشر ان درفهرست پیشنهادی سیدجمال الدین  افغان به امیر موصوف نیز وجود داشت . 

از آن زمان تا کنون سیر و تطور مطبوعات با فراز و فرود های جدی همراه بوده است ،  ریفورم های امیر حبیب اله ،  زمینه نشر اولين و  دومین اخبار ( سراج الاخبار ) را  بوجود آورد و جنبش مشروطیت اول و دوم و تلاشهایمحمودطرزی که بحیث پدر ژونالیزم شناخته میشود ؛ صفحه یی با اهمیت در گشودن دروازه های مطبوعات مدرن درکشورمیباشد .

در دهه دیموکراسی شاهی بیشترین اخبار غیر دولتی و آزاد فعال بود و تعداد آنرا تا ( ۳۴ ) قید نموده اند وزیادترین اخبار و نشرات  دولتی بعد از نهضت امانی در سالهای حاکمیت ح د خ ا ( حزب وطن ) وجود داشت ،  البته آزادی مطبوعات درتمام این چهارده دهه با مد و جذر های جدی  و متفاوت همراه بوده است . 

 در دو دهه اخير در افغانستان ( ۸۶ ) تلویزیون ؛ ( ۲۲۲ ) رادیو و ( ۱۴۶ ) اخبار و مجله بنشر میرسد و جایگاه ( ١٢٢ ) را در جهانبحساب مطبوعات و آزادی آن احراز مینمود . البته در سالهاى اخير چندين مليون افغان در داخل و خارجافغانستان  در فیسبوک ، تويتر و ...فعال می باشند  . 

واضع است که تغیرات کمی چشمگیربود و اما متاسفانه « رکن » چهارم قدرت ( مطبوعات و رسانه ها ) از لحاظ کیفی درسطح نازل قرار داشت و آفت انجیوسالاری نیز درین تنزیل نقش داشته است .

طرح این سوال حایز اهمیت جدی است که :

 چرا مجموع نشرات به محور منافع افغانستا ن فعاليت نميكردند ؟ 

 موثریت این نشرات در مسایل اساسی صلح ؛ ثبات و گذار به بازسازی و رفتن بشاهراه ترقی از چه قرار بود  ؟

 آیا در راه وصل کردن روان بودند و یا در مسیر فصل کردن تیشه میزدند ؟

 و در یک سخن ،  در جدل تاریخی علم و جهل جایگاه ان در کجا بود  ؟

 البته بررسی این سوالات ایجاب نقد و ارزیابی دقیق و مسلکی را مینماید . 

در یادهانی ازین روز روان خبر نگاران و مبارزان آزادی مطبوعات را که جام شهادت نوشیده اند، شاد میخواهیم و بر اهالی مطبوعات و زحمات صادقانه شان حرمت مینماییم .

كمال مطلوب است تا  حسن ختام  با ذكر خير يكى از سابقه داران اهل مطبوعات و مبارز استوار و پيگيرازادی مطبوعات  ، اين ياداشت را پايان دهيم : 

اين شخصيت ارجمند ملى و حقوقدان سابقه دار جناب عبدالحميد  " مبارز " ،  نويسنده اثار فراوان ميباشدکه با مشروطیت  سوم افغانستان حشر ونشر داشته و درسال ( ١٩٥٧ م ) مدير مسوول روزنامه انيس و در رژيم هاى مختلف عهده دار وظايف مهم بوده است .و تا اخیر عمر و در بيشتر از نود سالگى  كماكان مدافع ازادى مطبوعات بود و در حسرت ازادی به جاودانه گی پیوست ، که  روانشان را شاد میخواهیم  . 

باذکر  شعری که در پیشانی اخبار شمس النهار درج است و به امید ازادی و مطبوعات آزاد این یادواره را می بندیم  : 

کاری  که  بر تو کل تو کردم  ابتدا

یارب به فضل خویش رسانش به انتها

با حرمت