نویسنده Pierre Barbancey برگردان باقر جهانباني 
نخست وزیر اسرائیل پس از پاسخ نظامی ایران در پایان هفته گذشته، می خواهد جنگ را به خاک ایران بکشاند ، اما متحد آمریکائی وی خاطر نشان کرد که چنین حمله ای را پشتیبانی نخواهد کرد
 
چشم انداز یک جنگ منطقه ای در خاورمیانه شایدهرگز چنین جدی نبوده است. محمد جمشیدی ، معاون سیاسی رئیس جمهور ایران از نگاشتن این پیام درX بیمی ندارد: « عملیات پیروزمند (قول صادقانه Promesse honnête) ایران به این معنی است که دوران صبر استراتژیک به پایان رسیده است و استراتژی جنگ بین جنگ های اسرائیل شکست خورده است. امروز معادله راهبردی تغییر کرده است. هدف قراردادن نیروها و دارایی‌های ایران با پاسخ مستقیم مواجه می‌شود »

موضعی که بدون موافقت مقامات بالایی ایران علنی نشده است. این نشان دهنده تغییری است که خطر انفجار منطقه ای را افزایش می دهد. در عین حال، تهران کوشید که خاطرنشان کند که آنچه این هفته اتفاق افتاده معادل ستیزه جوئی نیست.

در واقع می توان تصور کرد که ایران به ویژه می خواسته با هدف قرار دادن فقط میدانهای های نظامی، هشداری داده باشد. مگر نه اینکه ایران، قبل از حمله، آمریکا و برخی از کشورها را در جریان گذاشته بود تا آنها بتوانند موشکها و پهباد ها را ره گیری کنند ؟ اندکی پس از حمله شب شنبه به یکشنبه ، هیئت ایران درسازمان ملل بیان داشت « موضوع را می توان پایان یافته تلقی کرد»

پاسخ احتمالی اسرائیل در مرکز توجه همگان

از روز یکشنبه ، تمام نگاه ها متوجه کابینه جنگ اسرائیل است که آشکارا در یافتن پاسخ با مشکل رو برواست، زیرا دوشنبه در پایان روز هنوز جلسه ادامه داشت. فقط می دانیم که وزیران راستگرا برای پاسخی سخت علیه ایران فشار می آوردند.

یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل، روز یکشنبه به لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا گفت که اسرائیل چاره ای جز پاسخ به حمله موشکی و پهپادی بی سابقه ای ایران که در این هفته انجام داد، ندارد.

اما وزیر امور خارجه آمریکا ، آنتونی بلینکن، بی شک آب سردی بر آتش امیال جنگ جویانه برخی در تل آویو ریخت.او ابتدا چنین ابراز داشت:« قدرت و خرد باید هر دو طرف یک مدال باشند». سپس خطاب به بنیامین نتانیاهوگفت:« شما پیروزی بدست آوردید، آنرا نگه دارید»، و هشدار داد که ایالات متحده از هیچ حمله ای علیه ایران پشتیبانی نمی کند. نخست وزیر پیشین اسرائیل ، ایهود باراک ، کسانی را «که می خواهند تمام خاورمیانه را به آتش بکشند» به باد انتقاد گرفت و نتانیاهو را متهم کرد که فقط از« منطق شخصی برای بقای سیاسی اش» پیروی می کند.

با اینکه انگلستان و فرانسه در دفاع از اسرائیل در حمله هوائی ایران شرکت داشتند، ولی از سیاست اسرائیل فاصله گرفتند. دیوید کامرون ، رئیس دیپلماسی بریتانیا عدم شرکت کشورش در پاسخ اسرائیل به حمله هوائی ایران را اعلام نمود. امانوئل ماکرون ، خواستار جلوگیری از «درگیری منطقه ای» شد.

اینها اسرائیل را به تفکر وا می دارد، به ویژه نخست وزیر اسرائیل ، که به دنبال آینده ای با آتش افروزی در خاورمیانه است اما به حمایت ایالات متحده نیاز دارد. ولی واشنگتن فریب برنامه های نتانیاهو را نمی خورد و –فعلا- برای حفظ منافعش، قصد افتادن در تله را ندارند.

نور محمد غفوری  

د سیاسي ګوند، ائتلاف (جبهې) او جنبش- هر یوه جوړول په ټولنیزو فعالیتونو کې د برخې اخیستلو او د مطلوبو اصلاحي بدلونونو د رامنځته کولو په خاطر وي. د ټولنیزو، سیاسي اقتصادي، امنیتي، کلتوري او نورو بدلونونو په بهیر کې دا په پام کې نیول کیږي چې په موجودو ځانګړو حالاتو او مشخصه تاریخي شیبه کې د سیاسي ګوند، ائتلاف (جبهې) او که د پراخه ټولنیز خوځښت (جنبش) رامنځته کول لومړيتوب لري؟ هر ډول سیاسي سازمان د وخت د اړتیا او د ټولنې تاریخي غوښتنو ته د ځوابونو د موندلو له پاره جوړيږي. په ځینو حالاتو کې د ټاکلو اقتصادي طبقو او اجتماعي ډلو د ستراتیژیکو ګټو د ترلاسه کولو او ساتلو له پاره د منظمې دوامدارې سازماني مبارزې د پرمخ وړلو له پاره په واحد فکري محور د نوموړو طبقو او قشرونو د رڼه فکر څښتنو استازو را ټولول او د منسجم سیاسي ګوند جوړول لومړيتوب لري. دا معمولا هغه وخت وي چې ټولنه د خپل طبیعي تکامل پوړونه وهي او د خارجي لاسوهنو او یا نورو فوق العاده بهرنیو فکټورونو او یا داخلي اړودوړ تر اغیزې لاندې له بحران سره نه وي مخامخ شوې. هرسیاسي ګوند د قانونی او پارلماني مبارزې له لارې د خپل ځان او هغو طبقو او قشرونو په ګټه کار کوي چې ترې استازولي کوي.

په ځینو حالاتو کې چې د دوو یا څو ګوندونو د ګډو موخو د ترلاسه کولو په خاطر د دوی د اتحاد او د مؤقت وخت له پاره د عمل د یووالي اړتیا لیدل کیږي، پخپل منځ کې ائتلاف (یا جبهه) جوړوي. په ائتلاف کې هر سیاسي ګوند خپل سیاسي هویت او تشکیلاتي جوړښت ساتي، یوازې د مشخصو موخو د ترلاسه کولو له پاره یو د بل تر څنګ ګډه مبارزه کوي. که د حکومت د جوړولو په خاطر دوه او یا څو ګوندونه د ائتلاف کولو ته اقدام کوي، د معین وخت (معمولا د یوې مقننه دورې) له پاره د حکومت کولو مشترک پروګرام جوړوي او د هغو د پلي کولو له پاره د حکومتي چوکیو په ویشلو هم توافق کوي. د ګوندونو تر منځ د ائتلاف د جوړولو په بهیر کې هیڅ ګوند د بل په داخلي چارو کې لاس نه وهي. په یوه ائتلاف کې هر ګوند په مستقله توګه خپلو حزبي فعالیتونو ته دوام ورکوي، خو د هغوی د هغه ګډ پروګرام د عملي کولو د پاره یو ځایی کار کوي چې ورباندې توافق شوی وي.

دا خبره د یادولو وړ بولم چې سیاسي ګوندونه معمولاً د منفردو اشخاصو څخه جوړيږي. هر هغه کس چې وغواړي د یوه ګوند غړیتوب حاصل کړي، په لیکلي (او یا شفاهي) ډول د ګوندي غړیتوب غوښتنه کوي او د ګوندي اساسنامې د موادو مطابق عضویت ته منل کیدای شي. ګوند ته په خاصو حالاتو کې د ډله ایز عضویت منل استثنایی عمل وي. د مثال په توګه، که دوه (يا څو) مستقل ګوندونه په یو معین وخت کې تصمیم ونیسی چې سازماني وحدت وکړي په دې حالت کې یوه ګوند ته د بل ګوند ټول غړي جمعي منل کیدای شي. همدا ډول که یو کوچنی اجتماعي یا سیاسی سازمان وغواړي چې د یوه ګوند غړیتوب واخلي، دا هم لکه د ګوندونو د وحدت د بهیر په څیر د سازمان ټول غړي د ګوند په غړیتوب منل کیږي. دا ځانګړي حالات کله کله او کم منځته راځي.

سیاسي ائتلافونه بیا د ګوند د جوړولو پر خلاف، د منفردو کسانو څخه نه جوړيږي. د سیاسي علم او تاریخي تجربو له مخې داسې نه کیږي چې یو کس وغواړي چی د ائتلاف غړی شي او هغه د له یوه او یا څو ګوندونو سره په ائتلاف کې غړیتوب واخلي. یعنی د ائتلاف قرارداد د یوه ګوند او یوه شخصیت او یا ډیرو منفردو اشخاصو ترمنځ نه کیږي. هغه منفرد کسان چې لا تر اوسه د سازمانونو غړي نه وي او د سازمانونو استازیتوب ونکړي او وغواړي چې تر خپل منځ او یا له یوه ګوند سره سیاسي ائتلاف جوړ کړي، دا د سیاسی فعالیت معمولی او منل شوې لار نه ده. که ځینې منفرد کسان بیا هم د ائتلاف د جوړولو مدعیان شي، داسې ښکاري چې دوی د ائتلاف د سیاسي او علمي اصطلاح له مفهوم او عملي ماهیت سره بلدتیا نه لري. د سیاسي ائتلافونو جوړول د سیاسي ګوندونو او سازمانونو کار دی. دوه او یا څو سیاسي ګوندونه چې د حکومت د جوړولو او د حاکمیت د چلولو په خاطر د مشترکو موخو عملي کولو ته اقدام وکړي او یا په اپوزیسیون کې ګوندونه د اغیزمنې مبارزې په خاطر یو له بله سره په مؤقتي او تکتیکي ډول ګډ عمل ته اقدام وکړي، په دې حالاتو کې ائتلاف Coalition جوړیږي چې ورپکښې هر یو ګوند خپل سیاسي هویت مستقل ساتي.

په ټولنه کې کله کله داسې حالات هم رامنځته کیږي چې د سیمه ایزو، محلي یا ملي عامه هدفونو د ترلاسه کولو له پاره د ګوندي او سیاسي پولو څخه بهر د (ټولنیز خوځښت Social Movement) په چوکاټ کې فعالیت ته اړتیا وي. په دې صورت کې ائتلافونه، ګوندونه، اجتماعی سازمانونه او مدني ټولنې ټول یوځای د مشخصو عامو ملی موخو د ترلاسه کولو له پاره یوځای کار کوي، ځکه چې راپورته شوې ستونځې یوازې د یوې طبقې، یوه قشر او یا کومې مشخصې ټولنیزې- سیاسي کړۍ په ګټو پورې اړه نه لري، بلکې د یوه هیواد ټول وګړي او د مملکت ملي ګټې ورسره تړلې وي. ددې ډول ملی ستونځو حل د هېواد په کچه سیاسي ملي او سترې اجماع ته اړتیا لري.

سیاسي ګوندونه، ائتلافونه او ټولنیز خوځښتونه یو او بل نه نفی کوي او د عمل ساحه یې یو د بل پر ضد نه ده. د یوه مستقل سیاسي ګوند جوړول او یا فعالیت ته دوام ورکول د ائتلاف او یا خوځښت د رامنځته کیدو ممانعت نه کوي، بلکې د ائتلاف د جوړولو له پاره د ګوندونو موجودیت غوره او لومړنی شرط جوړوی. د سیاسي ګوندونو د موجودیت پرته د سیاسي ائتلاف جوړول ممکن نه دی. په ټولنیز خوځښت کې یو غښتلی او د مبارزې په ډګر کې ازمویل شوی ګوند او د هغو باتجربه او پاخه غړي کولای شي چې فعال، اغیزمن او مثمر رول ولوبوي. سیاسي ګوندونه، ائتلافونه (جبهې) او ټولنیز خوځښتونه (حرکتونه) یو د بل سره لازم او ملزوم او یو د بل تکمیلوونکي دي. هر څومره چې د یوې ټولنې مادي زیربنا پخه او سیاسي شعور لوړ وي، په همغه تناسب ورپکې د ګوندونو، ائتلافونو او جنبشونو د راپورته کېدو او یو له بله سره یې د همکارۍ فعالیتونه بریالي او بې ستونځو وي. د ټولنیزو خوځښتونو د په کار اچولو او سمې لارښونې له پاره د پخو او تجربه لرونکو ګوندونو موجودیت ګټور دی. بالعکس د لویو او پراخه ټولنیزو جنبشنو موجودیت او په هغو کې د ګوندونو فعالیت، سیاسي ګوند ته دا امکان ورکوي چې د خلکو او روشنفکرانو له کتلو سره خپلې اړيکې ژوندۍ وساتي او په ولس کې د خپلو موخو د ترویج او منلو شرایط برابر کړي.

که د خوځښتونو تر شا د هغوی د رهبرۍ له پاره قوي سیاسي ګوند یا ګوندونه قرار ولري، کولای شي چې جنبشونه تر بریا پورې رهبري کړي. د خوځښتونو تر شا د غښتلی سیاسي ګوند (یا ګوندونو) له موجودیت پرته جنبش له دوه زړۍ، نفاق او هدف ته تر رسیدو د مخه د ټوټه ټوټه کیدو سره مخامخ کيدای او مخکې تر مخه شړیدای شي. د افغانستان په اوسنیو شرایطو کې ددې ضرورت له ورایه څرګند دی چې ټول وطنپاله ملي ګوندونه او مترقی سازمانونه د هیواد د سیاسي خپلواکۍ او ځمکنۍ بشپړتیا، د باثباته اسلامي او ملي حکومت جوړولو، د قانون د واکمنۍ او وړتیا پر بنسټ ولاړ ملي حکومت رامنځته کولو، د مدون اساسي قانون جوړولو، د هېواد د خلکو د اقتصاد لوړولو او داسې نورو ملي موخو د تر لاسه کولو په خاطر د افغانستان د سترې ملي اجماع او د خلکو د پراخه کتلو د توافقی عمل تر شا کلک ودریږي او دا د سیاسي او ګوندي پولو څخه وتلی لوی ټولنیز حرکت بریا ته ورسوي.

۳۰/۳/۲۰۲۴

په افغانستان کې طالبانو د بیا واکمن کېدو راهیسې تر اوسه خپل جنګي ځواک په منظم پوځ نه دی بدل کړی خو شنونکو ویلي چې دوی د ګاونډي پاکستان سره د کړکیچ او داعش خلاف د مبارزې لپاره معیاري اردو ته اړتیا نلري.

د ستراتیژیکو مطالعاتو د نړیوال انسټیټیوټ د کلني تحلیل له مخې، افغان طالبان ۱۵۰ زره فعال جنګیالي لري. د دوی د ځواکونو لوی درستیز قاري فصيح الدين فطرت تېر کال رويټرز ته ويلي و، چې اداره یې پلان لري چې د سرتیرو شمېر ۵۰ زره نور هم زيات کړي، خو د دې کار لپاره يې وخت مشخص نه کړ.

د ۲۰۲۱ په اګست کې د خپلې واکمنۍ له پیل راهیسې، د طالبانو حکومت په عامه توګه دفاعي بودیجه نه ده خپره کړې او د دفاعي ځواکونو په چوکاټ کې یې اته پیاده قول اردوګانې او د ځانګړو ځواکونو درې کنډکونه فعال کړي دي.

دغه ځواک یو شمېر زغره وال وسایط، توپونه، درې سپکې الوتکې او ۱۴ چورلکې لري. په دې وسایلو کې د متحده ایالاتو هغه بلک هاک هلیکوپترې هم شاملې دي، چې په ۲۰۲۱ کال کې د نړیوالو ځواکونو له وتلو او د افغان ملي اردو له سقوط وروسته په افغانستان کې پاتې شوي دي.

طالبانو ته له پخواني ملي اردو څخه څو روسۍ جنګي چورلکې هم پاتې شوي دي.

ظرفیت

که څه هم امریکایي ځواکونو د شاوخوا اووه میلیارد ډالرو په ارزښت پوځي تجهیزات په افغانستان کې پریښي دي، خو کارپوهان ددغو ځینو پرمختللو وسایلو د کارولو دپاره د طالبانو وړتیا محدوده بولي.

د امریکا د سولې د انسټیټیوټ کارپوه اسفندیار میر امریکا غږ ته وویل: "د ترمیم دپاره د بهرنیو قراردادونو او هغو موادو پرته چې افغان پوځ ته ورکول کیدل، امکان نلري چې دوی ډیری دغه تجهیزات وکاروي."

په کوینسي انسټیټیوټ کې د منځني ختیځ د پروګرام مرستیال، اډم وینسټین امریکا غږ ته وویل چې طالبان د خپلو ځواکونو د روزنې په برخه کې د همهغسې ننګونو سره مخ دي چې افغان ملي امنیتي ځواکونه ورسره مخامخ وو.

وینسټین چې په ۲۰۱۲ کال کې یې د امریکا د ځانګړیو سمندري ځواکونو سره په افغانستان کې دنده ترسره کړې، وویل: "دوی اوس هم له هغو سواد نه لرونکو خلکو سره معامله کوي چې ځینې وختونه باید د عسکرۍ لومړني مهارتونه ور وښودل شي."

د سرکښۍ طرز

شنونکي وايي، په افغانستان کې د امریکا په مشرۍ د شل کلنې جګړې وروسته، طالبانو که څه هم واک ترلاسه کړی خو دوی اوس هم د بغاوت یا سرکښۍ په طرز مخکې ځي.

وینسټین وویل، چې طالبان که څه هم پر خپلو سرتیرو باندې "کنترول په ښه توګه اداره کوي خو انفرادي قطعاتو ته یې اجازه ورکړې چې په تاکتیکي کچه په یو ډول نیمه خپلواکه توګه فعالیت وکړي."

د نړیوال کړکیچ د ډلې سلاکار، ګریم سمیت وايي چې د طالبانو "تر ټولو لوی ځواک د هغوی محبوبیت دی."

سمیت، چې د ۲۰۱۵ او ۲۰۱۸ کلونو ترمنځ یې په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د سیاسي چارو د مسئول په توګه کار کړی، وویل، د طالبانو ځواکونه باید د یو عنعنوي پوځ سره پرتله نشي، ځکه چې د سرتیرو شمېر یې د سیمه ایزو اړتیاوو پر بنسټ بدلېږي.

هغه وویل: "د متحده ایالاتو او ناټو د سرتیرو د شتون په کلونو کې، د ناټو ناچاپ شوې څیړنې ښيي چې د طالبانو لوی اکثریت د خپلو کورونو په یو کیلومترۍ کې جنګېدل. د دې معنی دا ده، چې ځايي خلکو به له خپلو کورونو دباندې د ناټو په سرتیرو ډزې کولې، د غرمې ډوډۍ لپاره به خپلو کورونو ستنېدل، او ماسپښین به بیرته راوتل او د ناټو نور سرتیري به یې ویشتل."

سمیت وویل، جنګیالیو او پټنځایونو ته لاسرسي د طالبانو ځواکونو ته د پام وړ ګټه رسولې ده.

امنیتي ګواښونه

که څه هم افغان طالبانو په اغېزمنه توګه وسله وال مقاومتونه ځپلي خو د اسلامي دولت (داعش) خراسان څانګه لا تراوسه په دغه هېواد کې د یو مهم داخلي امنیتي ګواښ په توګه ګڼل کیږي.

میر وویل: "دا یو وژونکی او دوامداره بغاوت دی او د طالبانو لپاره یې یوه ایډیالوژیکي ننګونه رامنځته کړې ده."

د روسیې چارواکو ویلي چې څلور واړه بریدګر د تاجکستان اتباع دي او دا ادعا یې هم کړې چې اوکراین ته د تښتیدو کوښښ یې کاوه. 
دا مطلب هم ولولئ
داعش–خراسان د مسکو برید کوونکي ستایلي او په طالبانو یې انتقادونه کړي
طالبانو د داعش د خراسان څانګې جګپوړي قوماندانان وژلي، د دغې ډلې مرکزونه یې له منځه وړي او په افغانستان کې یې د سیمو د نیولو پر وړاندې د هغوی مخنیوی کړی دی.

وینسټین وویل: "نو دا د طالبانو د امنیتي ځواکونو د وړتیا ثبوت دی... داسې بریښي چې دوی د داعش خراسان د مشرانو او د هغوی د مرکزونو په اړه ښه استخباراتي معلومات لري او هغوی یې په اغېزمنه توګه محدود ساتلي دي."

په بهرنۍ برخه کې، پاکستان ته د طالبانو تر واک لاندې افغانستان دپاره د یو ګواښ په سترګه کتل کیږي. پاکستان د افغانستان یوازینی ګاونډی هېواد دی چې ورسره سرحدي لانجه لري.

د طالبانو د بیا واکمن کېدو راهیسې، د پاکستان پوځ دوه ځله د افغانستان په خاوره کې د اورپکو پر مشکوکو پټنځایونو باندې بریدونه کړي دي. لومړی ځل د ۲۰۲۲ کال په اپریل کې او بیا ددې کال په مارچ کې په خوست او پکتیکا کې دغه بریدونه ترسره شوي دي.

پاکستان پر افغان طالبانو تور پورې کوي چې د پاکستان مخالفو وسله والو ته پناه ورکوي. خو د طالبانو حکومت دا تورونه رد کړي دي.

کابل د دې میاشتې د برید په ځواب کې د پولې په اوږدو کې د پاکستان څو پوځي پوستې په نښه کړې. د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد په یوه خبرپاڼه کې د پاکستان برید غندلی او خبرداری یې ورکړی چې که پاکستان یې پر خاوره نور بریدونه وکړي نو د "ډېرو بدو عواقبو سره به مخ شي، چې د پاکستان له کنټروله به بهر وي."

د پاکستان سره جګړه

کارپوهان په دې باور دي چې طالبان که څه هم د پاکستان د اټومي وسلو لرونکي ستر وسله وال ځواک سره د مقابلې توان نلري، خو کابل کولای شي چې د اسلام اباد په وړاندې د نامنظمې جګړې تاکتیکونه وکاروي.

وینسټین وویل: "دوی کولی شي د 'تحریک طالبان پاکستان' د کنترولولو او هڅولو له لارې [په پاکستان کې] په لویو بریدونو کې دخیل شي." وینسټین زیاته کړه چې د طالبانو حکومت پاکستاني طالبانو ته "د پاکستاني دولت خلاف د پالیسۍ د یوې وسیلې" په سترګه ګوري.

خو میر خبرداری ورکړ چې د پولې هاخوا ترهګریزو بریدونو ته اجازه ورکول به "په یقیني توګه ډیرې نړیوالې اندیښنې راپورته کړي."

په داسې حال کې چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ کړکېچ زیاتېږي، سمېت وویل چې کابل کولی شي مهمې سیمه ایزې پروژې له خنډ سره مخامخ کړي. د هغه په خبره، له دې ډول پروژو څخه یوه د منځنۍ اسیا او جنوبي اسیا ترمنځ د برېښنا د لېږد پروژه (کاسا-۱۰۰۰) ده، چې له دې لارې له منځنۍ اسیا څخه د افغانستان له لارې پاکستان ته برېښنا رسیږي.

کارپوهان وايي، افغان طالبان همدارنګه کولای شي د پاکستان او منځنۍ اسیا تر منځ د ځمکې له لارې د سوداګرۍ مخه ونیسي.

د پاکستان د سوداګرۍ وزارت یو پلاوي دا اونۍ په کابل کې له افغان چارواکو سره په داسې حال کې وکتل چې پر ډیورنډ کرښه باندې د نښتو او د دروازو د تړل کېدو له امله دوه اړخیزه سوداګري کمه شوې ده.

کارپوهان په دې باور دي چې که څه هم د پاکستان او افغان طالبانو ترمنځ د منظمې جګړې شونتیا کمه ده، خو خبرداری ورکوي چې د افغانستان اوسني واکمنان د ځانمرګو بریدکوونکو په ګډون د نامنظمې جګړې پیاوړې عقیده او په لوی شمېر داسې خلکو ته لاسرسی لري چې د اړتیا په وخت کې کولای شي د بېل او کولنګ پر ځای ټوپک ته لاس کړي.